Rà soát tử tù để tránh án oan

Chánh án TAND Tối cao khẳng định "đặt trách nhiệm rất cao với người bị kết án tử hình" và chỉ đạo rà soát các bản án hình sự có đơn kêu oan... để tránh oan sai.

Sáng nay, phiên trả lời chất vấn của Chánh án TAND Tối cao Trương Hòa Bình "nóng" từ những phút đầu bởi hàng loạt câu hỏi về chất lượng xét xử, giải pháp tránh oan sai và để lọt tội phạm.Đánh giá việc xét xử có công minh hay không là do năng lực cán bộ tòa án, đại biểu Lê Thanh Vân đề nghị người đứng đầu cơ quan xét xử cho biết những giải pháp cụ thể để nâng chất lượng làm việc của thẩm phán.Còn đại biểu Nguyễn Bá Thuyền nhận xét, dù báo cáo năm 2013 của ngành tòa án cho biết đã hoàn thành nhiều chỉ tiêu, không để ra oan sai, song trên thực tế đang lại đang có hàng chục nghìn đơn xin đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm.

"Điều này cho thấy niềm tin của người dân về công lý là chưa cao. Làm gì để lấy lại lòng tin?", ông thẳng thắn.Đưa dẫn chứng vụ ông Nguyễn Thanh Chấn được vừa được hủy 2 bản án kết tội giết người với mức án chung thân, được tạm đình chỉ thi hành án sau 10 năm ngồi tù, ông Thuyền cho rằng các cơ quan tố tụng không thể vô can trong vụ này khi "nhất nhật tại tù thiên thu tại ngoại"."Vậy trách nhiệm của ngành tòa án đến đâu? Chánh án có giải pháp gì để minh oan, xin lỗi, bồi thường thiệt hại cho người dân. Và liệu có còn bao nhiêu con thỏ lại bị tuyên là con gấu?", đại biểu Thuyền chất vấn.

Cho rằng, các vụ án oan có lỗi của điều tra, viện kiểm sát, tòa án, đại biểu Lê Thị Nga đề nghị Viện trưởng Viện KSND Tối cao, Chánh án TAND Tối cao và Bộ trưởng Công an cho biết trách nhiệm cũng như giải pháp để chống oan.

"Thời gian qua có những phản ánh về việc một số bị can khai điều tra viên ép cung, bức cung, nhục hình nên buộc phải nhận tội mà mình không thực hiện. Ba ông có giải pháp gì để tìm ra sự thật?", Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội đặt câu hỏi.

Bà Nga đề nghị lắp camera giám sát tất cả các cuộc hỏi cung và giao ngành khác quản lý trại giam để việc điều tra được khách quan.

Đại biểu Lê Thị Nga tại phiên chất vấn sáng 21/11

Trả lời câu hỏi của đại biểu Bá Thuyền về hàng nghìn đơn giám đốc thẩm chưa được giải quyết, Chánh án TAND Tối cao Trương Hòa Bình cho biết, đã giải quyết được hơn 63% đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm - con số cao nhất từ trước tới nay. "Chúng tôi giải quyết gần 11.000 đơn cũ từ năm trước chuyển sang, hiện còn chưa đầy 4.000", ông Bình dẫn chứng.Theo ông Bình, năm 2013, đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm gửi về là khoảng 5.000, so với trên 350.000 vụ án đã xét xử, thì chưa phải là nhiều.

Ở các nước, tòa án tối cao chỉ chọn hơn trăm vụ liên quan những vấn đề quan trọng, quyền con người... để giải quyết làm án lệ nhưng ở nước ta thì phải xem xét tất cả.

Tự nhận thấy "việc xét xử chưa đạt kết quả như mong muốn của Quốc hội và nhân dân" nhưng Chánh án Bình cho rằng đánh giá niềm tin của dân với công tác tư pháp, tòa án cần căn cứ nhiều yếu tố chứ không thể dựa vào số lượng đơn giám đốc thẩm, tái thẩm. "Điều đó chưa phản ánh đúng uy tín của ngành tòa án", ông trầm giọng.

Về vụ việc Nguyễn Thanh Chấn, ông Bình cho biết sau khi hai bản án kết tội bị hủy, vụ án đang được chuyển cơ quan công an để điều tra lại. "Vụ án này chắc đồng bào cả nước và cử tri quan tâm. Có oan sai hay không, các vị đại biểu cũng có những suy nghĩ khác nhau", ông nói và cho hay, để xác định sự thật việc ông Chấn bị oan, bị ép cung, nhục hình thì cần điều tra chặt chẽ"Oan sai gây thống khổ cho dân, ảnh hưởng cả dòng tộc, cần được xem xét kịp thời thấu đáo", ông chia sẻ. Dù khẳng định vụ án có oan hay không còn chưa rõ nhưng nếu để xảy ra oan sai với những người bị buộc tội ở khung hình phạt cao như 20 năm tù, chung thân hoặc tử hình là "điều không thể chấp nhận được".Về tố cáo bị ép cung của ông Chấn, ông Bình cho biết Bộ Công an đang kiểm điểm cán bộ có liên quan.

Về trách nhiệm của tòa án khi trước tòa bị cáo khai bị ép cung, ông Bình chia sẻ, trong quá trình xét xử "việc phát hiện là rất khó", nhưng như vậy không có nghĩa là nếu việc này có thật thì tòa án vô can. "Tòa án phải chịu trách nhiệm liên đới. Đây là điều không thể phủ nhận", ông Chánh án nói.Để tránh oan sai, theo ông ngoài việc đòi hỏi thẩm phán, thư ký phải tinh thông để phát hiện những điều không bình thường trong hồ sơ thì những người này cũng "cần phải có tâm".Vị tư lệnh của ngành tòa án cho rằng không thể kết luận vội vàng vụ án Nguyễn Thanh Chấn vì xác định sự thật không cẩn thận sẽ "ảnh hưởng đến ý chí tấn công tội phạm, làm chùn bước những người đang làm công việc hết sức khó khăn gian khổ".

Từng là thứ trưởng Bộ Công an, ông Trương Hòa Bình nhìn nhận đấu tranh vạch trần tội phạm là công việc vất vả, có chiến sĩ đã phải hy sinh, hao tổn xương máu. Không chỉ ngành công an, cơ quan công tố, tòa án cũng phải chịu áp lực rất lớn. Dù có những nguyên nhân khác nhau dẫn đến oan sai nhưng theo đánh giá của ông, với trách nhiệm được giao, đa số điều tra viên, thẩm phán, kiểm sát viên - những cán bộ tin cậy được giao bảo vệ công lý - đã thực hiện tốt nhiệm vụ.Không vừa lòng với câu trả lời của ông Bình, đại biểu Lê Thị Nga hỏi lại và nêu bốn vấn đề vụ án này. Bà đề nghị không chuyển việc điều tra lại về Công an Bắc Giang mà rút hồ sơ giao Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an thụ lý, VKSND Tối cao trực tiếp kiểm sát. "Phải dựa trên chứng cứ điều tra chứ không được áp dụng nguyên tắc nếu không chứng minh được Lý Nguyễn Chung (người bị bắt, nhận là thủ phạm giết người) phạm tội thì ông Chấn là người có tội", bà nói.Qua việc ông Chấn kêu oan, tố bị bức cung, bị dùng nhục hình, phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp yêu cầu ngoài điều tra làm rõ, cơ quan tố tụng cần rà soát các tất cả các vụ án hình sự có đơn kêu oan.

Khẩn trương rà soát các trường hợp bị tuyên án tử hình để tránh phát hiện ra oan thì đã thi hành án.Ba ý đầu, ông Bình đề nghị người có thẩm quyền của Viện kiểm sát, Bộ Công an tham gia trả lời. Việc này được Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng tán thành.

Về ý thứ tư, ông cho biết "đã và đang tiếp tục làm". TAND Tối cao đang rà soát các bản án có mức án cao nhất, đặc biệt là án tử hình để xem xét. Nếu có vi phạm pháp luật, có sai lầm nghiêm trọng thì phải thực hiện quyền kháng nghị của Chánh án. Có tình tiết mới sẽ tổ chức phiên tái thẩm.

"Chúng tôi phải đặt trách nhiệm rất cao trong kiểm tra các vụ án hình sự nói chung và nhất là các vụ án tử hình", ông Bình khẳng định